”Een levendige representatie van het krijgshaftige thema van het doek en de ideeën van Kandinsky over synesthesie.”
Het was in 1991 toen Rob Severijns voor de eerste keer het schilderij “Zeeslag” zag van de Russische schilder Wassily Kandinsky. Het maakte grote indruk op hem. Het grote en kleurrijke schilderij dateert uit 1911 en staat ook wel bekend onder de titel “Improvisatie nr. 31”. Het is te vinden in de National Gallery of Art in Washington. In essentie is het een abstract werk, hoewel er ook wel een aantal figuratieve elementen te zien zijn, zoals de masten en de zeilen van de schepen.
Kandinsky was in die tijd erg bezig met het ontwikkelen van abstractie in de schilderkunst. Hij haalde zijn inspiratie daarbij vooral uit de muziek, omdat die kunstvorm bijna per definitie abstract is. Hij werd vooral geïnspireerd door het werk van de Oostenrijkse componist Arnold Schönberg, die volop experimenteerde met muziek die meer gericht was op het weergeven van innerlijke gevoelens, zonder rekening te moeten houden met conventies rond bij voorbeeld toonsoorten.
Van Kandinsky wordt gezegd dat hij synesthesie had, dat hij geluiden kon horen als hij naar kleuren keek. Die verbinding heeft hij in zijn leven nader uitgewerkt: elke kleur geeft volgens hem een bepaalde spirituele gemoedstoestand weer, die weer hoort bij een bepaald instrument van een orkest. Zo kun je dus een schilderij ook zien als een muziekstuk. En sterker nog: als je het schilderij net zo spiritueel en sprekend wilt laten zijn als een muziekstuk, dan kan dat eigenlijk alleen als je het schilderij abstract maakt, waarbij de kleuren en de vormen als het ware de noten en akkoorden vormen.
Een replica van “Zeeslag” heeft altijd in het huis van Rob Severijns gehangen, en altijd was er wel de gedachte om “iets” te doen met bovenstaande gegevens. Simpel gezegd: om een muziekstuk te ontwikkelen dat “past” bij het schilderij.
Hugo Fredrix en Rob Severijns werken sinds enkele jaren samen bij de ontwikkeling van diverse muziekcomposities. Bij toeval kwam hun gesprek op “Zeeslag” en besloten werd om gezamenlijk het project op te pakken. Rob Severijns heeft tekst geschreven die de verbinding legt tussen de kleuren van het schilderij, hun expressie en de instrumenten die daar volgens Kandinsky bij horen. Hugo Fredrix heeft een muziekwerk gecomponeerd waarin de instrumenten hun plaats krijgen, met een prachtige spanningsopbouw, en hier en daar gebruikmakend van de atonale muziekleer zoals die door Schönberg is ontwikkeld. Het resultaat is een ruim zes minuten durende aanvulling op het visuele spektakel van het schilderij. Het muziekstuk komt dan ook het beste tot zijn recht als de luisteraar zich daadwerkelijk voor het schilderij bevindt
Nu is het natuurlijk niet voor iedereen mogelijk om naar Washington te komen om daar de combinatie van de muziek en het schilderij te ondergaan.
Samen vroegen Hugo en Rob daarom Ewout van Roon, gerenommeerd videokunstenaar in Nederland, om een video-interpretatie te maken voor luisteraars die geen directe toegang hebben tot het schilderij in Washington.
Het resultaat is iets meer dan 6 minuten muziek en video die direct verband houdt met het schilderij. Kleuren, vormen, noten en akkoorden worden tegelijkertijd in harmonie en aanvulling ervaren.
De Video
Voor een optimale beleving raden we aan om op “Watch on Youtube” te klikken en dan het beeld op FullScreen modus te zetten. Het geluid moet niet te zacht (al zwelt het gaandeweg het stuk behoorlijk aan als de zeeslag in volle hevigheid losbarst).
De video was in 2020 te zien op het film festival Film by the Sea in Vlissingen. Het is een zeer sympathiek festival dat jaarlijks meer dan 50.000 bezoekers mag verwelkomen. Vlissingen was de thuishaven van admiraal Michiel de Ruyter die in de 17de eeuw menig zeeslag tegen de Engelsen uitvocht. Deze Engelse oorlogen vormden voor Kandinsky een belangrijke inspiratiebron bij het maken van het schilderij. Klik hier voor meer informatie over het festival.
In 2020 was de video te zien in Moskou, op het festival van de korte film daar genaamd Short Shot Fest. Moskou is de Alma Mater van Kandinsky, en veel van zijn werk is geënt op Moskou en zijn omgeving. Hij kwam daar in aanraking met de avant-gardisten die grote invloed op zijn werk hebben gehad. De vertoning vond plaats in het kunstcentrum “Efir” in het hart van Moskou. Voor meer informatie klik hier
Over de Makers
Hugo Fredrix (1970) studeerde elektronische toetsen en haalde de aantekening ensemblebegeleiding aan het conservatorium te Maastricht in 1993. Zijn opleiding muziektechnologie rondde hij af aan de HKU in Utrecht in 1997. Sinds 1999 is hij docent Muziek technologie bij het conservatorium te Maastricht. Reeds tijdens zijn diverse studies was Hugo al werkzaam als dirigent, orkestleider, bandlid en solomuzikant. Ook heeft hij een eigen opnamestudio voor het opnemen van cd’s en composities; verder werkt hij als arrangeur en instructeur, componeerde muziek en maakte soundtracks voor filmpjes. Daarnaast is hij als keyboard docent verbonden geweest aan muziekscholen in binnen en buitenland, is organist, dirigent bij een aantal verenigingen en toetsenist en leider van diverse pop- en jazzbandjes.
Ewout van Roon (1952) is videokunstenaar, wiens grootste inspiratiebronnen mensen en de natuur zijn. Hij streeft ernaar schoonheid in prachtige beelden en geluiden te creëren. Na tientallen jaren filmen, schilderen, schrijven en muziek maken, richt hij zich momenteel volledig op het maken van videokunst. De afgelopen jaren heeft hij zowel videowerken gemaakt die als kunstwerk op zichzelf staan, als gebundeld videowerk dat een decor vormt voor concerten. In 2016 en 2017 volgden diverse tentoonstellingen in Nederland, maar ook in het buitenland in Kutna Hora, Tsjechië, Bremen en Venetië. Onlangs creëerde hij het videoconcert “The Sound of Water” met organist Gijs van Schoonhoven en het Universe Suite videoconcert met de Tsjechische gitarist en componist David Wurczel. Meer informatie over Ewout kan gevonden worden op ewoutvanroon.nl
Rob Severijns (1966) is tekstschrijver. Hij studeert gitaar en zang bij Anna Konings, en samen hebben ze mening compositie tot leven gebracht. Hij schrijft veel voor anderen en brengt daarnaast regelmatig eigen werk uit, wat onder meer te horen is op de CD “Vijftig”. Recent werk heeft hij samen met Hugo Fredrix uitgebracht, waaronder het nummer “Roeien en Ruiten”. Voor zijn soloprogramma “De Jubilaris” schreef hij het titelnummer samen met Anna Konings. Hugo Fredrix verzorgde de productie. Meer informatie over Rob kan gevonden worden op robseverijns.nl
Naast “Zeeslag” werkt Rob ook samen met Hugo Fredrix aan een project dat als werktitel “Gare du Nord” heeft gekregen.
